برگ باد بزنی انگور و راه‌های مبارزه با آن

عامل بیماری  Grapevine fanleaf virus (GFLV)از جنس Nepovirus است. که انتقال این ویروس به طور طبیعی از طریق نماتد Xiphinema index انجام می‌شود. گر چه بخشی دیگر از آلودگی و گسترش در اثر تگثیر از قلمه و نهال و پیوندک آلوده هست.

نام این بیماری از علائمی که روی برگ ایجاد می‌کند. منشا گرفته است. بدین معنی که انتهای برگ آلوده در محل اتصال به دم برگ باز بوده و رگبرگ‌ها به‌طور غیرعادی متراکم شده و برگ شبیه بادبزن می‌شود.

برگ‌های آلوده چروک‌دار با کناره‌های نوک تیز هستند. شاخه‌های جوان مو به‌طور غیرعادی انشعاب پیدا می‌کند و دارای گره‌های متقابل در شاخه و فاصله بین گره‌ها کوتاه می‌گردند. حبه انگور در خوشه‌ها به صورت نامنظم رسیده و گاهی ریزش حبه‌ها  انگور در خوشه دیده می‌شود.

عامل و راه‌های اصلی انتقال بیماری برگ باد بزنی مو 

عمل این بیماری ویروس Grapevine fanleaf virus از جنس Nepovirus و از خانواده Comoviridae می باشد. ویروس توسط نماتدهای خانواده Longidoridae یعنی Xiphinema index و X.italiae  از درختی به درخت دیگر منتقل می‌شود. نماتد یک بار از گیاه آلوده تغذیه کند همین برای انتقال این بیماری کافی است.

وقتی نماتد X.index ویروس برگ بادبزنی مو(GFLV) را از ریشه مو آلوده به این بیماری گرفت. ویروس تا هشت ماه (بدون اینکه به گیاهان میزبان دسترسی داشته باشد) یا تا سه ماه (وقتی که نماتد از گیاهان آلوده  به ویروس تغذیه کند) در بدن نماتد باقی می‌ماند. گفته شده که نماتدهای جوان سنین مختلف و بالغ هر دو گونه نماتد X.index و X.italiae قادر به انتقال ویروس این بیماری هستند ولی ناقل اصلی این ویروس در طبیعت نماتد X.index است.

ویروس برگ بادبزنی مو نمی تواند با نماتد به نقاط دور انتشار پیدا کند، زیرا حرکت این نماتد محدود است.. انتقال این بیماری به نقاط دور دست عمدتا با مواد ازدیادی آلوده صورت می گیرد. که منظور از مواد گیاهی آلوده، تکثیر قلمه و پیوندک و نهال آز گیاه آلوده است. این ویروس از طریق بذر منتقل نمی شود و بین علف هرزها هیج میزبان طبیعی ندارد.

علائم بیماری برگ بادبزنی انگور چی هست؟

علائم این بیماری می‌تواند به سه فرم زیر باشد:

۱-اندام‌های هوایی و بخش‌های مختلف گل‌ها در اوایل فصل رشد، دچار زردی عمومی می‌شوند که به آن موزاییک زرد می‌گویند . در برگ‌ها، تغییر رنگ از چند لکه‌ی زرد تا موزاییک گسترده‌ی رگبرگ‌ها یا موزاییک در فواصل رگبرگ‌ها و حتی روی تمام برگ می‌تواند، بروز کند برگ و سرشاخه ها بدشکلی زیادی از خود بروز  نمی‌دهند، ولی خوشه‌ها کوچک و حبه‌ها  تغییر رنگ می دهند.

۲- تغییر شکل شدید و برگ‌ها و بدفرمی شاخه‌های جوان. در این حالت که به آن بد شکلی مسری می‌کویند. برگ‌ها  کوچک  شده  و  به شدت تغییر شکل  می‌دهند وحالت بادبزنی پیدا می‌کنند (در  ایران عمدتاً این علامت‌ها دیده شده).

شاخه‌های سبز انشعابات غیر عادی و گره‌های زیادی تولید می کنند، فاصله میانگره‌های کوتاه می شود و حالت کتابی و زیگزاک به خود می گیرند. تعداد و خوشه‌ها کاهش می یابد، رسیدن میوه نامنظم می شود، نشانه های روی شاخ و برگ در اوایل بهار دیده می‌شود در سراسر فصل رشد و نمو گیاه باقی می‌ماند، هر چند در تابستان تا حدودی به حالت پنهان در می آید.

۳- به  وجود آمدن خطوط یا نوارهای زرد تا سفید رنگ در امتداد رگبرگ‌ها. که به رگبرگ نواری معروف است. در این حالت برگ‌ها بد شکل و خوشه‌ها، نامنظم تشکیل می‌شوند و میزان محصول خیلی کاهش می‌یابد.

مناطق انتشار :

این بیماری در تاکستان‌های اغلب استان‌های انگورکاری کشور مثل قزوین، آذربایجان غربی و شرقی، زنجان، کردستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد گسترش دارد.

راه‌های مبارزه :

استفاده از پیوندک‌ها و قلمه‌های سالم و عاری از ویروس بهترین راه پیشگیری از بیماری است. که باید نهال‌های گواهی شده و تایید شده استفاده کرد.

اندام‌های هوایی و ریشه‌های آلوده به این ویروس از خاک درآورده و سوزانده شوند .

استفاده از ارقام مقاوم به این ویروس همچون  Vitis vinifera , V.rotundifolia می‌تواند موثر باشد.

از آنجا که نماتد ناقل این بیماری هست. قبل از کاشت مجدد در آنگورکاری‌های  آلوده باید خاک را با یک نماتدکش تدخینی مثل سموم متام سدیم(واپام) ضدعفونی کرد. مقدار مصرف متام سدیم طبق نظر کارشناس گیاه‌پزشکی بین  ۱۱۰ تا ۲۲۰میلی‌لیتر در هر مترمربع زمین متفاوت است. 

 به این منظور میزان واپام توصیه شده برای هر مترمربع را در ۲تا ۵ لیتر آب حل کرد و به طور یکسان به وسیله آبپاش در سطح خاک می‌پاشند. بلافاصله خاک سمپاشی شده را به عمق ۲۵ سانتی متر شخم می‌زنند. سطح خاک را با پلاستیک به طوری پوشاند، که مانع از خروج گاز از خاک شود. یک هفته پس از  سمپاشی،  خاک  را  به  هم  میزنند  تا  گاز  متصاعد  شده  در  خاک خارج شود و زمین آماده کشت شود.