کاشت گوجه فرنگی

کاشت گوجه فرنگی در مزرعه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و رعایت برخی نکات مهم است تا به بهترین محصول برسید. با توجه به سطح زیر کشت گوجه فرنگی در ایران که در حدود 150 هزار هکتار است و رتبه ی هفتم ایران، در تولید گوجه در دنیا می توان اهمیت این میوه را فهمید. با توجه به مطالبی که در ادامه می خوانید به راحتی می توانید کاشت نهال گوجه فرنگی را انجام داده و از محصولات تولیدی خود لذت ببرید.

• برای کاشت و پرورش گوجه فرنگی، باید مکانی پیدا کنید که هر روز 6 تا 8 ساعت نور خورشید دریافت کند. اگر بیماری های خاکزاد در زمین وجود داشته باشد، نیاز به زمان بیشتری برای استریل کردن کل منطقه و یا جایگزینی خاک خواهید داشت. 
• بیماری های خاکزاد گیاهی یا soil-borne diseases، در اثر  کاهش تنوع زیستی میکروارگانیسم های مفید خاک بوجود می آیند. در واقع برگرداندن میکروارگانیسم های سودمند خاک که به پاتوژن ها حمله می کنند، در جلوگیری از بیماری ها مؤثرن.

نکات مهم در کاشت گوجه فرنگی در مزرعه

1-انتخاب رقم مناسب گوجه فرنگی جهت کاشت 

انتخاب رقم مناسب در اولین قدم بر اساس شرایط محیطی صورت می گیرد. ابتدا باید مشخص کنید که در چه فضایی می خواهید کشت را انجام دهید. ارقام مناسب فضای باز و بسته با هم متفاوت اند و نادیده گرفتن این مسئله، می تواند به اتلاف وقت و هزینه منجر شود.

گام بعدی انتخاب نهال گوجه فرنگی مناسب خواسته ی خود، از نظر ظاهر و طعم است. شما طبق نیاز خود انتخاب می کنید که کدام رقم را پرورش دهید.

انواع ارقام گوجه فرنگی

گوجه فرنگی ارقام بسیار زیاد و متنوعی دارد؛ که عددی حدود 7500 نوع در سراسر دنیا است. تمام این ارقام از نظر شکل، اندازه، رنگ و طعم باهم متفاوت هستند. دسته بندی انواع نهال گوجه فرنگی، هم طبق موارد گفته شده صورت می گیرد، هم از نظر نوع کشت.

اگرکشت آن در فضای باز صورت گیرد، به آن کشت محدود می گویند و اگر در فضای بسته مانند گلخانه باشد، به آن کشت نامحدود می گویند.

بهترین ارقام نهال گوجه فرنگی مناسب کشت فضای باز(محدود)

از بهترین ارقام مناسب کشت محدود می توان به رقم پارس و رد استار اشاره کرد.

بهترین ارقام نهال گوجه فرنگی مناسب کشت فضای بسته(نامحدود)

از بهترین ارقام مناسب کشت گلخانه ای می توان به رقم نیوتون، فسا، جگوار، گلدی، چری سیتا، روبی، نمارین و نورا اشاره کرد.

چگونگی انتخاب رقم مناسب گوجه فرنگی

• اقلیم: گوجه فرنگی‌های مختلف به شرایط آب و هوایی متفاوتی سازگار هستند. برای مثال، ارقام زودرس برای مناطق با فصل رشد کوتاه مناسب‌ترند و ارقام دیررس برای مناطق گرم‌تر.
• مقاومت به بیماری‌ها: انتخاب ارقامی که در برابر بیماری‌های رایج منطقه مقاوم هستند، می‌تواند هزینه‌های مبارزه با بیماری‌ها را کاهش دهد.
• کیفیت میوه: بسته به اینکه قصد فروش میوه تازه، فرآوری یا استفاده در صنایع غذایی دیگر را دارید، ارقامی با ویژگی‌های خاص مانند اندازه، شکل، طعم و رنگ انتخاب کنید.

2-آماده‌سازی زمین

• آزمایش خاک: قبل از کاشت، آزمایش خاک برای تعیین میزان مواد آلی، pH و عناصر غذایی ضروری است. این آزمایش به شما کمک می‌کند تا کودهای مورد نیاز را به درستی انتخاب کنید.
• شخم عمیق: شخم عمیق باعث بهبود زهکشی خاک، افزایش تهویه و در نتیجه افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک می‌شود.
• کوددهی: استفاده از کودهای آلی مانند کود دامی پوسیده و کودهای شیمیایی متعادل، مواد مغذی مورد نیاز گیاه را تامین می‌کند.

3-کاشت گوجه فرنگی

کاشت گوجه فرنگی به دو روش کلی انجام می شود:

1- کاشت مستقیم بذر گوجه فرنگی در زمین
2- کاشت بذر گوجه فرنگی در جعبه کاشت (سینی نشاء)

اگر بذرهای گوجه فرنگی را در جعبه ی کاشت (سینی نشاء) بکارید می توانید از مزایای این کار استفاده نمایید. یکی از مهمترین مزایای کاشت بذر در جعبه کشت، استفاده بهتر از زمان است. در واقع شما می توانید در فصل سرما که امکان کاشت مستقیم گوجه فرنگی وجود ندارد، در داخل یک محیط بسته و گرم شروع به نشاء گیری کنید و به این ترتیب بمحض اینکه نشاء های گوجه فرنگی آماده شد هوا نیز گرمتر شده است و می توانید آنها را به زمین اصلی منتقل کنید.

کاشت گوجه فرنگی به روش بذر

مهم ترین نکته در کاشت گوجه فرنگی به صورت بذر، این است که بذرها تا زمانی که تبدیل به نشاء شوند، باید در دمای ثابت قرار گیرند. بنابراین محیطی مانند خانه و گلخانه مناسب کاشت بذر گوجه فرنگی است، اما برخی کشاورزان اقدام به کاشت بذرگوجه فرنگی، در زمین زراعی نیز می‌کنند.

در این روش باید زمین را شخم زده و حفره‌های ۲ سانتی‌متری ایجاد کرد و در هر حفره ۲ تا ۳ عدد بذر کاشت. پس از ۲۰ روز از هر حفره دو یا سه ساقه خارج می‌شود، که با وجین ضعیف‌ترها در نهایت یک گیاهچه را باید حفظ کرد.

بهترین زمان کاشت بذر گوجه فرنگی

روش کاشت گوجه فرنگی با بذر زمان زیادتری را نسبت به کاشت نهال گوجه فرنگی می‌طلبد؛ پس در مناطق شمالی ایران بهتر است از میانه تا پایان اسفند ماه کاشت بذر گوجه فرنگی صورت گیرد. در مناطق جنوبی کشور نیز بهتر است کاشت بذر گوجه از اواخر تابستان و شهریور ماه آغاز شود.

کاشت نهال گوجه فرنگی

نهال یا نشاء گوجه فرنگی طبق مراحل زیر کاشته می شود:

1. فاصله میان نشاءهای گوجه فرنگی باید حداقل ۹۰ سانتی‌متر باشند؛ چرا که پس از رشد، بوته بزرگ شده و فاصله کم میان بوته‌ها جریان هوا و نور را در آن ها مختل می‌کند.
2. ابتدا نهال گوجه فرنگی را از سینی نشاء، طوری که ریشه ها آسیب نبینند، به آرامی خارج کنید..
3. سپس چاله ای به  عمق 20 الی 25 سانتی متر ایجاد کرده و نشاء را درون چاله گذاشته و اطرافش را با خاک بپوشانید و آبیاری کنید.

بهترین زمان کاشت نهال گوجه فرنگی

کاشت گوجه فرنگی در نیمه شمالی کشور در اوایل تا میانه ماه فروردین صورت می‌گیرد؛ اما در نیمه جنوبی ایران این کار در ابتدای مهرماه و یا آبان ماه صورت می‌گیرد. البته در نیمه جنوبی ممکن است کاشت گوجه فرنگی دو بار در سال و در بهمن و اسفند نیز صورت گیرد.

4-آبیاری

• آبیاری منظم: گوجه فرنگی به آبیاری منظم نیاز دارد، اما آبیاری بیش از حد می‌تواند باعث پوسیدگی ریشه و کاهش کیفیت میوه شود.
• سیستم آبیاری: سیستم آبیاری قطره‌ای یکی از بهترین روش‌ها برای آبیاری گوجه فرنگی است، زیرا آب به طور مستقیم به ریشه گیاه می‌رسد و از هدر رفتن آب جلوگیری می‌شود.

5-تغذیه در کاشت گوجه فرنگی

• تغذیه برگی: علاوه بر کوددهی از طریق خاک، تغذیه برگی نیز می‌تواند برای تامین سریع برخی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه مفید باشد.
• میکرو عناصر: علاوه بر عناصر غذایی اصلی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم، تامین میکرو عناصر مانند آهن، روی و منگنز نیز برای رشد سالم گیاه ضروری است.

6-کنترل آفات و بیماری‌ها در کاشت گوجه فرنگی

• کنترل بیولوژیک: استفاده از حشرات مفید، قارچ‌های انگل و باکتری‌ها برای کنترل آفات و بیماری‌ها یکی از روش‌های کنترل آفات و بیماری‌ها است که به محیط زیست آسیب کمتری می‌رساند.
• تناوب کشت: کاشت گیاهان مختلف در تناوب می‌تواند به کاهش جمعیت آفات و بیماری‌ها کمک کند.

7-هرس

• هرس انتهایی: حذف جوانه انتهایی باعث تحریک رشد شاخه‌های جانبی و افزایش تعداد میوه می‌شود.
• هرس برگ‌ها: حذف برگ‌های پایینی و برگ‌های آلوده به بیماری باعث بهبود تهویه و کاهش شیوع بیماری‌ها می‌شود.

8-برداشت

• زمان برداشت: زمان برداشت به رقم گوجه فرنگی و هدف از تولید بستگی دارد.
• روش برداشت: گوجه فرنگی‌ها باید با دقت و بدون آسیب رساندن به ساقه و میوه برداشت شوند.

9-نکات تکمیلی در کاشت گوجه فرنگی

• مالچ: استفاده از مالچ باعث حفظ رطوبت خاک، کاهش رشد علف‌های هرز و افزایش دمای خاک می‌شود.
• محافظت در برابر سرما: در مناطق سردسیر، استفاده از پوشش‌های پلاستیکی یا تونل‌های پلاستیکی برای محافظت از گیاهان در برابر سرما ضروری است.
• جمع‌آوری و دفع پسماندهای گیاهی: جمع‌آوری و دفع صحیح پسماندهای گیاهی باعث کاهش شیوع بیماری‌ها و آفات می‌شود.