کود زیستی یا بیولوژیک نوعی کود ارگانیک است که حاوی موجودات زنده مانند باکتریها، قارچها، و سایر میکروارگانیسمهای مفید است. این کودها با بهبود فعالیت میکروبی خاک و تسهیل دسترسی گیاه به مواد مغذی، رشد گیاهان را افزایش میدهند و به حفظ سلامت خاک کمک میکنند. برخلاف کودهای شیمیایی، کودهای زیستی نه تنها باعث بهبود تغذیه گیاه میشوند، بلکه از آلودگی خاک و آبهای زیرزمینی نیز جلوگیری میکنند.
کود زیستی یا بیولوژیک (Biofertilizer) به نوعی کود طبیعی گفته میشود که حاوی میکروارگانیسمهای مفید مانند باکتریها، قارچها، جلبکها و دیگر عوامل زیستی است که با بهبود وضعیت خاک و تسهیل دسترسی گیاه به مواد مغذی، رشد و توسعه گیاهان را بهبود میبخشد. این کودها بهجای تأمین مستقیم مواد مغذی (مانند کودهای شیمیایی)، فرایندهای زیستی خاک و گیاه را فعال میکنند و منابع طبیعی خاک را برای گیاهان قابلاستفاده میسازند.
کودهای زیستی معمولاً شامل میکروارگانیسمهایی هستند که فرآیندهایی مانند تثبیت نیتروژن، حل کردن فسفات، و تولید مواد هورمونی محرک رشد را انجام میدهند. برای مثال، باکتریهای تثبیتکننده نیتروژن مانند ریزوبیوم به ریشه گیاهان خانواده لگوم متصل شده و نیتروژن هوا را به فرم قابل جذب برای گیاه تبدیل میکنند. کود زیستی علاوه بر افزایش کارایی مواد مغذی، مقاومت گیاه در برابر بیماریها و تنشهای محیطی مانند خشکی و سرما را نیز تقویت میکند.
برخی از میکروارگانیسمهای موجود در کود زیستی، مانند باکتریهای ریزوبیوم و آزوسپیریلوم، قادر به تثبیت نیتروژن از هوای آزاد هستند. این نیتروژن به فرم قابل جذب برای گیاه تبدیل شده و نیاز به کودهای شیمیایی نیتروژندار کاهش مییابد.
این ویژگی برای گیاهان خانواده لگوم (مانند عدس، نخود و لوبیا) بسیار حیاتی است.
برخی از میکروبها، مانند باسیلوس و پنانسئوس، فسفاتهای نامحلول خاک را حل کرده و آنها را به فرم قابل جذب برای گیاه تبدیل میکنند.
میکروارگانیسمها هورمونهای رشد مانند اکسین، سیتوکینین و جیبرلین را ترشح میکنند که باعث تقویت رشد ریشه، جذب بهتر مواد مغذی و افزایش سلامت کلی گیاه میشوند.
میکروارگانیسمهای موجود در کودهای زیستی مقاومت گیاه را در برابر بیماریها، خشکی، شوری و حتی سرما افزایش میدهند.
قارچها و باکتریهای تجزیهکننده مواد آلی موجود در کود زیستی، با تبدیل بقایای گیاهی به مواد مغذی، حاصلخیزی خاک را افزایش میدهند.
این کودها برخلاف کودهای شیمیایی، خاک و منابع آب زیرزمینی را آلوده نمیکنند و به حفظ تعادل اکوسیستم کمک میکنند.
مصرف کود زیستی نیاز به کودهای شیمیایی پرهزینه را کاهش میدهد و برای کشاورزان اقتصادیتر است.
کودهای زیستی ساختار خاک را بهبود بخشیده، ظرفیت نگهداری آب را افزایش میدهند و فعالیت میکروبی خاک را تقویت میکنند.
محصولات بهدستآمده با استفاده از کود زیستی، سالمتر و عاری از باقیماندههای مضر شیمیایی هستند.
شامل باکتریهایی مانند ریزوبیوم، آزوسپیریلوم و آزوتوباکتر.
شامل میکروبهایی مانند باسیلوس و پseudomonas.
این قارچها به ریشه گیاهان متصل میشوند و جذب مواد مغذی (بهویژه فسفر) و آب را افزایش میدهند.
شامل جلبکهای سبز-آبی مانند نوستوک و آنابنا که در شالیزارها و زمینهای مرطوب کاربرد دارند.
ترکیبی از مواد آلی تجزیهشده و میکروارگانیسمهای مفید.
محصولات مرتبط
مطالب مرتبط