یکی از ابتدایی ترین و در عین حال پایه ای ترین کارها در پروسه چمن کاری ، انتخاب بهترین بذر چمن مناسب ، متناسب و سازگار با محیطی است که قرار است در آن چمن کاری صورت گیرد . همه کسانی که حداقل یکبار با چالش انتخاب تخم چمن روبرو شده اند نیک می دانند که چندین نوع و رقم چمن در بازار کشاورزی ایران موجود است ، از انواع برمودا گرفته تا اسپرت ، از چمن پارکی گرفته تا سازگار با سایه ، از نوع مقاوم به کم آبی گرفته تا ... و در تمام این موارد شاید آنچه بین همه آنها از دید یک غیر حرفه ای مشترک است گیاهی است به نام چمن ! اما از دید یک حرفه ای توجه به تک تک شرایط محیطی که قرار است در آن کاشت چمن انجام شود اهمیت دارد تا با در نظر گرفتن آن شرایط و انتخابی درست بتواند علاوه بر صرفه جویی اقتصادی و جلوگیری از خسارتهای آتی ، فضایی زیبا و با طول عمر بالا نیز داشته باشد .

اما این تمام ماجرا نیست ، علاوه بر محیط و شرایط آن (همانطور که در مقاله آموزش کامل چگونگی کاشت بذر چمن و اصول چمن کاری موفق نیز اشاره شد)، نوع کاربری زمینی که قرار است کاشت چمن در  آن صورت گیرد نیز اهمیت بالایی دارد ، به عنوان مثال نوع چمن زمین تنیس با چمنی که قرار است در پارک کشت شود متفاوت است ، بذر چمنی که قرار است در ویلایی کشت شود که ساکنان دائمی و آبیاری منظمی ندارد با دانه چمنی که قرار است در بولوارهایی که در زیبا سازی فضای شهری که دائما مورد آبیاری و مراقبت قرار می گیرد متفاوت است و ...

اهمیت انتخاب تخم چمن مناسب جهت یک چمن کاری موفق

در بالا به اهمیت انتخاب نوع تخم چمن برای یک چمن کاری موفق اشاره شد ، باید اضافه کرد چمن های بسته بندی شده موجود در بازار در واقع یک نوع تخم چمن نیست و ترکیبی از بذور مختلفی است که بر اساس درصد هر کدام از آنها خصوصیات و کاربری آن تخم چمن معین می شود به عنوان مثال تخم چمن حاوی درصد بالاتری از فستوکا (Tall Fescue) نسبت به بذور حاوی نسبت بالاتری از چچم ها مقاومت بهتری به خشکی ، سایه و شوکهای گرما و سرما از خود نشان می دهند . 

پس از پرداختن به اهمیت ترکیب تخم چمن جهت انتخاب بهترین بذر چمن ، قاعده کلی بر شرح انواع و خصوصیات هر یک از آنهاست تا با توجه به خصوصیات و درصد هر یک بتوانیم به خصوصیات نهایی آن ترکیب پی ببریم ، بر این اساس در ادامه به شرح مختصر بذور معروف جهانی تشکیل دهنده ترکیبات چمن موجود در بازار خواهیم پرداخت .

انواع بذور چمن و خاصیت هر کدام از آنها در چمن کاری

1) فستوکاها (Fine fescues) : 

اصولا فستوکا پای ثابت تمام ترکیبات چمنی محسوب می شود و قطعا هر چمنی که به عنوان بهترین بذر چمن انتخاب شود دارای درصدی از فستوکا خواهد بود و شاید گفت بخشی از خصوصیات حیاتی بذور چمن منبعث از فستوکای آن ترکیب چمنی است .
چمن فستوکا ، چندین گونه و زیر گونه دارد، دارای بافتی ظریف و ریشه ای توسعه یافته است و در ترکیب اغلب گونه های چمن با کاربری های متفاوت و با درصدهای گوناگون وجود دارد .
فستوکاها باعث افزایش قدرت تحمل ترکیب چمنی به سایه در ترکیبات بذر چمن شده و از سوی دیگر سبب بالا رفتن مقاومت چمن ها به سرما و گرمای فصول سرد و گرم سال می شود ، از طرف دیگر فستوکاها به سبب ویژگی ممتاز ریشه های خود و نفوذ مناسبی که در عمق خاک دارند ، مقاومت مناسبی نیز در برابر خشکی و آبیاری های نامنظم به ترکیب چمنی می بخشند ، ازین رو می توان گفت اگر در منطقه ای هستید که گرما و سرمای زمستانه را تجربه می کنید ، محیط کاشت چمن شما نور مناسبی ندارد و برنامه آبیاری منظمی هم ندارید ، می توانید از تخم چمن هایی همچون چمن واتر سیور بارنبروگ و یا چمن گرین استار با درصد فستوکای مناسب استفاده کنید و خاطر جمع باشید که بهترین نوع بذر چمن ممکن را برای محیط خود انتخاب کرده اید .

تصویر (1) چمن فستوکا

2) چچم ها (Lolium) :

چچم یا لولیوم در ترکیب اکثر تخم چمن ها وجود دارند ، این گیاهان به دلیل رشد سریع خود به سرعت فضای خالی چمن ها را پر کرده و به پرپشت شدن آنها و مقاومت در برابر شرایط مختلف محیطی و آب و هوایی یاری می رسانند و به نحو بسیار موثری در ایجاد یک ظاهر زیبا و مقاوم نقش بازی می کنند . از طرفی کاشت چمن حاوی چچم (لولیوم) همانند آنچه در مورد ترکیب بذر چمن گرین استار نیز صادق است به پایداری رنگ سبز چمن ها کمک کرده و ترکیب حاصل را در برابر سایش و تخریب حاصل از ترافیک بالا نیز مقاوم می کنند که این موضوع در بذور چمن با کاربری اسپرت به عنوان مثال چمن سوپر اسپرت بسیار حایز اهمیت است .
از سوی دیگر چچم ها به دلیل ریشه های نافذی که دارند به عمق خاک بستر نفوذ کرده و سبب بهبود ساختار خاک ، افزایش تهویه و بهبود جذب آب و مواد غذایی از خاک می شوند ، با آگاهی از این موضوع هر چه بیشتر در انتخاب بهترین بذر چمن برای محیط خود در شرایطی که حاوی حداقل هایی از لولیوم (چچم) باشد نزدیک می شویم .

تصویر (2) چمن لولیوم پرن (چچم) 

3)بلوگراس کنتاکی (Poa pratensis) : 

از انواع تخم چمن دارای سازگاری مناسب به مناطق کم آب و خشک بوده و مقاومت مناسبی نسبت به ترافیک بالا و سایش از خود نشان می دهد ، این تخم چمن مناسب چمن کاری در مناطقی است که رفت و آمد و ترافیک بالایی را می بایست روی خود تحمل کنند .
از طرفی بلوگراس کنتاکی دارای مقاومت مناسبی به سایه و نور کم نیز هست ، این موضوع بذور دارای بلوگراس کنتاکی را مناسب مناطق اکثرا ابری و سایه مداوم کرده است . ازین رو شاید بتوان گفت بلوگراس کنتاکی می تواند گزینه جدی برای انتخاب بهترین بذر چمن برای مناطق شمالی ایران باشد .

تصویر (3) چمن بلوگراس کنتاکی (پوا پرانتسیس)

4) زویسیا گراس (Zoysiagrass) : 

تخم چمن زویسیا گراس ، به طور طبیعی یک سیستم ریشه ای عمیق ایجاد می کند که با داشتن قابلیت فوق العاده در ذخیره رطوبت در خود ، استقامت گیاه در برابر خشکسالی را در ترکیب کاشت چمن نهایی به طرز باور نکردنی افزایش می دهد که این موضوع زویسیا گراس ها را مناسب چمن کاری در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیری کرده است . 
از سوی دیگر زویسیا گراس دارای رنگ سبز تیره ای است که این موضوع به نتیجه نهایی کاشت چمن ، زیبایی و طراوت خاصی می بخشد ، گذشته از این زویسیا گراس دارای قابلیت رشد کندی است و این به جهت نیاز کمتر به چمن زنی دارای اهمیت زیادی است .

تصویر (4) چمن زویسیا گراس

5) سنتی پدی گراس (Centipedegrass) :

 این نوع تخم چمن ، به طور کلی پوشش متراکمی را تشکیل می دهند و سرعت رشد نسبتاً کمی دارد. این نوع چمن نسبت به چمن های برمودا نیاز به چمن زنی کمتری دارد که به همین جهت اغلب به آن ها چمن تنبل نیز می گویند. چمن سنتی پدی گراس در طول سال در آب و هوای معتدل سبز باقی می ماند، اما برگ ها و شاخه های جوان آن در یخبندان های سخت از بین می روند ، بنابراین در کاشت چمن سنتی پدی گراس در این مناطق بایستی توجه لازم را مد نظر قرار داد .

تصویر (5) چمن سنتی پدی گراس

6) برموداگرس (Cynodon dactylon) :

برموداگراس یکی از پرطرفدارترین انواع چمن گرمسیری است که به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر گرما، خشکی و سایش، برای چمن کاری در مناطق گرم و خشک گزینه بسیار مناسبی است. این نوع دانه چمن که یکی از معتبرتربن انواع آن در ایران چمن برموداگراس بارنبروگ است با رشد سریع و ریشه‌هایی قوی، می تواند چمنزاری سبز و یکدست در پایان پروسه کاشت چمن برای ما ایجاد می‌کند ، ازین رهگذار برموداگراس می تواند گزینه بسیار خوبی برای انتخاب بهترین بذر چمن برای مناطق خشک و بسیار گرم باشد .

ویژگی‌های برجسته برموداگراس :

مقاومت به گرما و خشکی : برموداگراس در شرایط آب و هوایی گرم و خشک به خوبی رشد می‌کند و به خشکی مقاوم است.
رشد سریع : این چمن رشد سریعی دارد و به سرعت چمنزاری یکدست و زیبا ایجاد می‌کند.
مقاومت به سایش و پاخور : برموداگراس مقاومت بسیار بالایی در برابر سایش و پاخور دارد و برای زمین‌های ورزشی و مناطقی که رفت و آمد زیاد است، مناسب است.
ریشه‌های قوی : ریشه‌های قوی برموداگراس باعث می‌شود که این چمن به خوبی در خاک مستقر شود و به خشکی مقاوم باشد.
رنگ سبز تیره و جذاب : برموداگراس دارای رنگ سبز تیره و براقی است که به چمنزار جلوه‌ای زیبا و طبیعی می‌بخشد.

تصویر (6) چمن سینودون داکتیلون (برموداگراس)

7) گراس سنت آگوستین (Stenotaphrum secundatum) :

 گراس سنت آگوستین یکی از محبوب ترین انواع چمن های گرمسیری است که به دلیل مقاوم بالا در برابر گرما ، رطوبت و سایش در مناطق گرم و مرطوب بسیار پر کاربرد است .کاشت چمن سنت آگوستین با عنایت به بافت متراکم و ریشه های قوی که دارد ، چمنزاری سبز و یکدست را ایجاد می کند .
همچنین باید اشاره کرد که این نوع چمن بافتی متراکم و نرم دارد که برای زمینهای بازی کودکان بسیار مناسب است و ازین رو مورد توجه بسیاری از مراکز نگهداری و مراقبت از کودکان و نوجوانان قرار گرفته است ، از سوی دیگر این تخم چمن مقاومت مناسبی نیز به کم آبی از خود نشان می دهد و این موضوع در کنار قابلیت این چمن به مقامت در برابر بسیاری از آفات و بیماری های رایج گیاهی گراس سنت آگوستین را در سایر بذور از محبوبیت خاصی برخوردار کرده است .

تصویر (7) چمن سنت اگوستین 

با آنچه در بالا گفته شد مشخص گردید هر کدام از عناصر چمن موجود در بذر چمن ترکیبی چه ویژگی و خاصیتی دارند که لازم است قبل از خرید یک تخم چمن و اقدام به چمن کاری به نوع آنها و خاصیتی که به ترکیب نهایی می بخشند دقت و توجه لازم را داشت تا هدف ما از کاشت مناسب و بهترین بذر چمن در محیط ما برآورده شود .