یکی از ابزارهای لازم برای آنچه در بالا اشاره شد توسعه فضای سبز شهری است ، این فضاها می تواند شامل پارکها ، بولوارها ، نمای ساختمانها ، زمینهای بازی و ... باشد . از همین رهگذر با کمی دقت می توان فهمید که آنچه در تمامی آنها به طور مشترک وجود دارد و در جذابیت این فضاها نقش بسیار مهمی بازی میکند ، گیاه چمن و پدیده چمن کاری البته از نوع حرفه ای و با رعایت نکات مهم فنی ، از نحوه کاشت بذر چمن گرفته تا مراقبت و نگهداری از آن است که قطعا شناخت صحیح و رعایت آنها سبب بالا رفتن عمر مفید پوشش چمن ها و استفاده طولانی مدت تر از فضاهای سبز می شود که بی شک به دلیل بالا بودن قیمت بذر چمن و ملزومات مرتبط آن با صرف هزینه های بالا ساخته شده است . در این مقاله بر آنیم تا با دقت و نگاه تیزبینانه و در عین حال به زبان ساده به بیان اصول و نکات مهم در کاشت چمن بپردازیم .

انواع بذر چمن و اهمیت انتخاب صحیح آن در چمن کاری !

یکی از ابتدایی ترین و در عین حال پایه ای ترین کار در پروسه چمن کاری ، انتخاب و خرید بذر چمن مناسب ، متناسب و سازگار با محیطی است که قرار است در آن چمن کاری صورت گیرد .
همه کسانی که حداقل یکبار با چالش انتخاب و خرید بذر چمن روبرو شده اند نیک می دانند که صدها نوع و رقم آنهم با تنوع بالا ، از گوناگونی در قیمت بذر چمن گرفته تا تفاوت در نوع سبزینگی و ... در بازار کشاورزی ایران وجود دارد ، از انواع برمودا گرفته تا اسپرت ، از چمن پارکی گرفته تا سازگار با سایه ، از نوع مقاوم به کم آبی گرفته تا ... و در تمام این موارد شاید آنچه بین همه آنها از دید یک آماتور مشترک است گیاهی است به نام چمن ! اما از دید یک حرفه ای توجه به تک تک شرایط محیطی که قرار است در آن بذر چمن مورد نظر کاشت شود اهمیت دارد تا همانطور که در مقاله راهنمای انتخاب بهترین بذر چمن برای چمن کاری موفق به تفصیل بیان شد با در نظر گرفتن آن شرایط و انتخابی درست بتواند علاوه بر صرفه جویی اقتصادی و جلوگیری از خسارتهای آتی ، فضایی زیبا و با طول عمر بالا داشته باشید .

تصویر (1) اهمیت انتخاب و خرید بذر چمن سازگار و متناسب با محیط کشت

اهمیت در نظر گرفتن محیط و نوع کاربری آن بر انتخاب و خرید بذر چمن مناسب!

اگر تصور می کنید با خرید بذر چمن از بازار ترکیبی خالص از یک نوع بذر را در اختیار دارید و با انتخاب یک بذر چمن در واقع یک رقم گیاه را به تنهایی و خالص به محیط باغچه و فضای سبز خود وارد کرده اید سخت در اشتباه هستید ! اما چرا ؟ 

تقریبا تمام بذور چمنی که در بازار هستند در واقع ترکیبی از چند نوع بذر چمن را تشکیل می دهند که بسته به ترکیباتی که در آنها وجود دارد و درصد فراوانی هر یک، خصوصیاتی را به خود می گیرند که منبعث از درصد فراوانی انوع بذور چمن موجود در آن ترکیب است ، از همین رهگذر میتوان گفت بذر چمن مناسب برای زمین ورزشی که می بایست توان تحمل ترافیک بالا ، رشد سریعتر بعد از هر بار چمن زنی و خاصیت خود ترمیمی بهتر نسبت به بقیه از الزامات آن محسوب می شود نسبت به بذر چمنی که قرار است در فضای سبز مناطق جنوبی کشور که در فصول گرم سال لازم است دماهای بالای 45 درجه را تحمل کنند قطعا متفاوت خواهد بود ، به عنوان مثال همانطور که در مقاله نقش فستوکا در ترکیبات بذر چمن نیز اشاره شد از مهمترین عوامل تعیین کننده خصوصیات ترکیبات مختلف بذور چمن ، درصد فستوکای بلند موجود در آنهاست که تعیین کننده میزان مقاومت آن ترکیب چمن به خشکی ، شوری و شوک های معمول گرمایی و سرمایی است ، از طرف دیگر در ترکیب بذور چمنی که در مناطق معتدل با کیفیت آب بهتر و به قصد استفاده در فضای سبز بدون ترافیک استفاده می شود ممکن است از درصدهای بالاتری لولیوم پرن به جای فستوکا استفاده شده باشد .

آیا ترکیب بذری بر قیمت بذر چمن مورد نظر هم تاثیر دارد ؟

در پاسخ باید گفت بله حتما ، بسته به نوع و درصد هر یک از بذور موجود در پاکت خریداری شده توسط شما قیمت بذر چمن خریداری شده هم قطعا متفاوت خواهد بود چون قیمت هر کدام از آن بذور ترکیبی به تنهایی نیز با یکدیگر فرق دارد و یکنواخت نیست .

از آنچه گفته شد به اهمیت استفاده از بذر چمن مناسب و سازگار برای چمن کاری در فضاهای سبز پی بردیم و دانستیم برای انتخاب و خرید بذر چمن مناسب علاوه بر اهمیت دادن به برند انتخابی توجه به ترکیب بذر چمن و درصد هر کدام از بذور موجود در آن که تعیین کننده خصوصیات نهایی آن ( به جهت تناسب با شرایط منطقه و خصوصیات بستر کشت ) است از چه درجه ای از اهمیت برخوردار است و غفلت از آنها می تواند نتایج غیر منتظره و ناخوشایندی را با خود به همراه داشته باشد ، بنابراین توجه صرف به قیمت بذر چمن و برند آن فقط بخش کوچک از داستانی است که در ماجرا و پروسه پیچیده و در عین حال ساده خرید بذر چمن می بایست مد نظر قرار داد .

تصویر (2) اهمیت انتخاب فصل مناسب کاشت بذر چمن

بهترین زمان برای کاشت بذر چمن چه موقع است ؟

حال که به اهمیت انتخاب نوع بذر چمن و نوع ترکیب آن در فرآیند خرید بذر چمن پی بردیم نوبت به انتخاب زمان مناسب سال برای چمن کاری می رسد ، لازم است بدانید زمانی از سال که چمن کاری می کنید تأثیری مستقیم و غیر قابل انکار در موفقیت آن دارد. همانطور که در تصویر (2) نیز کاملا مشهود است زمان بندی مناسب برای کشت بذر چمن کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که بذر چمن شما به درستی جوانه می زند، به سرعت رشد می کند و در ادامه نیز سالم می ماند.

بهترین زمان برای کشت بذر چمن بسته به منطقه کشت چمن و نوع چمن شما متفاوت است. چمن‌ها در نیمه شمالی کشور معمولاً از گونه دوست دار و سازگار با سرما مانند ترکیبات حاوی انواع فستوکای بلند یا چچم چند ساله را تشکیل می دهند . کاشت در هوای خنک پاییز و بهار مصادف با فعال ترین دوره های رشد این گونه های چمن است و واضح است که کشت چمن متناسب از لحاظ ترکیبات بذری با این مناطق با موفقیت بالایی همراه خواهد بود و بلعکس این موضوع با مناطق گرمسیر مصداق خواهد داشت.

1- کاشت بذر چمن در پاییز 

پاییز با ویژگیهای خاص خود در اکثر مناطق کشور عزیزمان فصل مناسبی برای خرید بذر چمن و اقدام به کشت آن است و این شاید برای خیلی از علاقه مندان به کشت چمن عجیب به نظر برسد و کشت بذر چمن در پاییز را عملیاتی از قبل شکست خورده بدانند چرا که پاییز را فصل خزان می دانند و نه کشت و کار !
در پاسخ به این دسته از افراد باید گفت کاشت بذر چمن در پاییز اقدامی درست و حرفه ای است چرا که در بیشتر مناطق کشور ما زمین در آغاز پاییز و در شب هنگام هنوز به اندازه‌ای گرم است که به فرآیند جوانه‌زنی بذر چمن کمک میکند، اما روزها کم کم خنک و گاهی بارانی می شوند ، این موضوع به خشک نشدن دانه های تازه کاشته شده کمک می کند. همچنین در اوایل پاییز نور روز به اندازه کافی وجود دارد تا چمن های جدید ریشه زده ، رشد کرده و قبل از رسیدن زمستان بخوبی در مکان خود مستقر شوند ، از این رو اگر قصد کشت بذر چمن در پاییز را دارید می توانید نسبت به خرید بذر چمن مورد نظر خود اقدام و نسبت به کشت آن البته با در نظر گرفتن نکات مهم در چمن کاری اقدام کنید .

2- کاشت بذر چمن در بهار

بهار دومین زمان مناسب شما برای کشت چمن است. لازم است بذر در اوایل فصل بهار کشت شود ، اما صبر کنید تا دمای روز در محدوده 20 تا 25 درجه سانتی گراد برسد . این تقریباً با دمای بهینه خاک برای جوانه زنی بذر چمن در فصل سرد مطابقت دارد. آفتاب بهار و باران هر دو به رشد خوب چمن کمک می کنند.

تصویر (3) اندازه گیری مساحت زمین برای برآورد مقدار خرید بذر چمن مورد نیاز 

مقدار بذر چمن مورد نیاز برای کشت در هر متر مربع 

برای تخمین و برآورد مقدار خرید بذر چمن مورد نیاز برای کشت در سطح مورد نظر لازم است ابتدا مساحت زمین و سطح بستر مورد نظر را به دقت محاسبه نموده و سپس به تناسب نوع بذر ، نوع کاربری ، شرایط محیطی و آب و هوای محل ،نسبت به خرید بذر چمن مورد نیاز برای کشت در هر متر مربع اقدام نمود و این مقدار عدد ثابتی نیست ، اما اگر بخواهیم محدوده ای تعیین کنیم باید گفت این رقم چیزی مابین 25 تا 50 گرم بذر چمن برای هر متر مربع است ، البته که در کشور ما قیمت بذر چمن هم عاملی تعیین کننده در این موضوع است.

اهمیت آماده سازی خاک برای کاشت بذر چمن  

فراهم سازی بستر مناسب و اصلاح خاک چه از لحاظ دانه بندی و شکل فیزیکی و چه از جنبه تامین عناصر مغذی آن حائز اهمیتی فوق العاده است به نحوی که علاوه بر افزایش میزان شانس جوانه زنی موفق بذور چمن ، از رشد سالم و طبیعی آنها نیز حمایت می کند.

برای آماده سازی خاک و بستر کاشت بذر چمن ، لازم است موارد زیر را در فرآیند چمن کاری لحاظ کنید :

1- نمونه برداری از خاک بستر کشت چمن برای ارسال به آزمایشگاه

 برای داشتن یک قضاوت درست از خاک می بایست نمونه برداری به شیوه صحیح و با دقت کافی ، از عمق مناسب (6 الی 7 سانتی متری ) مطابق تصویر (4) انجام شده و سپس آنها  را برای آزمایش به آزمایشگاه های معتبر خاکشناسی ارسال نمائید .

تصویر (4) نحوه نمونه برداری صحیح از خاک بستر کشت چمن

2- اهمیت تنظیم اسیدیته (PH) خاک بستر کشت چمن

در شروع چمن کاری حتما لازم است اسیدیته (PH) خاک را یا از طریق ارسال نمونه خاک به آزمایشگاه های خاکشناسی و یا توسط دستگاه PH متر قلمی خاک مطابق تصویر (5) توسط خودتان اندازه گیری کنید. اسیدیته مناسب خاک برای یک داشتن یک چمن سالم حیاتی است.
بیشتر چمن ها زمانی بهترین عملکرد را دارند که PH خاک بستر کشت بین 6 تا 7.5 باشد. اگر آزمایش خاک نشان داد که pH چمن شما خارج از محدوده رشد چمن سالم است، لازم است تا با استفاده از ترکیبات مناسب همچون گوگرد و یا سایر تعدیل کننده ها به تعادل بخشی به PH خاک اقدام نمود . 

تصویر (5) اندازه گیری PH خاک

3- اصلاح بافت خاک متناسب با نوع و سیستم کشت بذر چمن 

تعدیل و اصلاح ساختاری بافت خاک در روند چمن کاری موفق آن بسیار حائز اهمیت بوده و نقشی اساسی در آن بازی می کند ، ازین رو می بایست در نظر داشت که خاکهای بسیار شنی یا خاکهای سنگین و فشرده بر روی درصد جوانه زنی بذر و در ادامه بر روی رشد و سلامت کلی چمن شما تأثیر مهمی می گذارد.

4- تغذیه خاک با کودهایی که کارشناس تجویز کرده است 

توصیه های آزمایش خاک شناسی نیاز واقعی چمن شما را به مواد مغذی مشخص می کند ، توصیه می شود قبل از هر کاری حتی خرید بذر چمن نسبت به تامین مواد غذایی خاک و بستر کاشت بذر چمن اقدام شود و شاید در این مواقع متوجه شوید قیمت بذر چمن نسبت به سایر مایحتاج کشت عدد قابل توجهی نیست بنابراین در زمان خرید بذر چمن توجه به برندهای معتبر و از همه مهمتر سازگاری با محیط مورد نظر اهمیت فوق العاده بالایی دارد.

تصویر (8) انجام عملیات خاکورزی مناسب و فراهم سازی بستر کشت مطلوب

6- بستر کشت چمن را شیب بندی کنید 

شیب بندی مناسب محل ، قبل از کاشت بذر چمن بسیار حائز اهمیت است، زیرا به اطمینان از تخلیه موثر آب کمک کرده و امکان چمن زنی آسان را فراهم می کند. شیب دادن به زمین چمن کاری از ساختمان ها به میزان 1 تا 2 درصد توصیه می شود.

از ایجاد شیب های تند خودداری کنید، زیرا باعث خشک شدن سریع چمن ها می شوند. محل را به خوبی صاف کنید تا از ایجاد حرفه و فرورفتگی ها جلوگیری کرده باشید ، زیرا وجود حفره ها و فرو رفتگی ها در بستر کشت می تواند لکه های مرطوبی را ایجاد کند که در آنها چمن سبز به سختی چیده شده و گیاه را مستعد ابتلا به انواع بیماری ها می کند .

تصویر (9) حذف چمن های قدیمی و فرسوده از بستر کاشت بذر چمن جدید

7- برای یک چمن کاری موفق ، بستر را از شر چمن های قدیمی خلاص کنید !

اگر قصد خرید بذر چمن جدید دارید و می خواهید کل زمین چمن خودتان را نو نوار و تعویض کنید، مهم است که یک کار کامل برای برداشتن چمن قدیمی انجام دهید. برای بیرون آوردن علف های قدیمی از ریشه از یک دستگاه برش چمن زار استفاده کنید. گزینه دیگر برای پاکسازی منطقه، سمپاشی چمن با یک علف کش غیر انتخابی است که هم چمن ها و هم گیاهان پهن برگ را از بین می برد. اگر گزینه سمپاشی را انتخاب کردید، دستورالعمل های برچسب روی قوطی سموم را به دقت مطالعه کرده و از تماس سموم با چمن ها و یا گیاهانی که می خواهید حفظ شوند خودداری کنید ، ضمنا حتما مدت زمانی را که بایستی برای از بین رفتن اثرات سم مورد استفاده در خاک باید در نظر گرفت را دقیقا رعایت کنید .