بستر کشت ایده آل هیدروپونیک

یک کشت هیدروپونیک برای اینکه به یک بستر ایده آل تبدیل شود باید دارای خصوصیات و شرایط زیر باشد:

مهم ترین خصوصیات بستر کشت ایده آل هیدروپونیک:

1- حمایت فیزیکی از گیاه

گیاهان جوان شکننده هستند و باید عمودی رشد کنند و لذا بستر کشت باید به قدر کافی مستحکم باشد و یا از نگهدارنده عمودی برخوردار باشند تا بتوانند فتوسنتز و رشد نمایند.

2-هوادهی

گیاه برای ساخت مواد فتوسنتزی در بر گها نیازمند به تامین آب و مواد غذایی توسط ریشه است. ریشه انرژی لازم برای این فرآیند را از فعالی تهای سوخت و ساز تنفسی سلو لهای خود تامین می کند که نیازمند حضور اکسیژن در بستر ریشه است. از طرف دیگر یکی از مواد دفعی در این سوخت و ساز دی کسید کربن است که باید در اتمسفر پراکنده شود تا از تجمع غلظت سمی در ناحیه ریشه جلوگیری شود.

این تبادل گاز در منافذ بزرگ (منافذ درشت بستر ریشه) یا فضاهای هوا در محیط رشد رخ می دهد. از آنجایی که گیاهان در گلخانه به سرعت رشد می کنند، به محیطی با تخلخل خوب نیاز دارند.

مشخص های به نام «هوادهی » که باید در بستر کشت مورد توجه قرار گیرد. لذا محیط رشد باید دارای زهکشی مناسب باشد تا آب اضافی آزادانه از سیستم خارج شود. این به سالم ماندن ریشه گیاهان و جلوگیری از زیاد خیس یا اسفنج مانند شدن آنها کمک می کند. برای جلوگیری از نگهداری بیش از حد آب و عدم هوادهی در محیط ریشه، بستر کشت نباید از مواد خیلی ریز تشکیل شده باشد.

3-تخلخل مناسب

محیط کشت هیدروپونیک با دارا بودن منافذ ریز مناسب، برای جذب مواد مغذی توسط ریشه دارای اهمیت است. این بستر باید به اندازه کافی رطوبت در خود ذخیره داشته باشد تا گیاهان بتوانند تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را از بین چرخه های عناصر غذایی در حال تجزیه در بستر ریشه جذب کنند.

4- تراکم و چگالی پایین

گیاه برای رشد مناسب و سالم نیاز به عبور هوا و آب به سمت ریشه ها دارد و این یک ویژگی مهم در بستر کشت هیدروپونیک است.

5-سمی نبودن

محیط کشت هیدروپونیک باید برای گیاهان، انسان و حیوانات بی اثر و غیرسمی باشد.

6-باز یافت مجدد و چرخه پذیر بودن

برای تولید پایدار در محیط هیدروپونیک بستر کشت باید قابلیت استفاده مجدد و یا قابلیت بازیافت را داشته باشد.

7-مقرون به صرفه بودن

بستر کشت بر اساس نوع موادی که در ترکیب آن به کار رفته در هر متر مربع قیمت های متفاوتی می تواند داشته باشد. با این حال بستر کاشت هیدروپونیک یکی از کم هزینه ترین قطعات در این سیست مها است و هنگام انتخاب یک محیط کشت هیدروپونیک ایده آل به خصوصیات آن باید توجه شود.

8-انعطاف پذیری

بستر کشت در سیستم هیدروپونیک نباید بیش از حد سفت و یا متراکم باشد که باعث عدم زهکشی مناسب، ایجاد روان آب و یا مشکلات غرقاب را به دنبال داشته باشد.

9-قابلیت دوام بالا

محیط کشت هیدروپونیک باید در طول دوره استفاده ویژگی های خود را حفظ نماید و یا با یک شیب خیلی ملایم از کیفیت آن کاسته شود. اگر به راحتی از بین برود باعث ایجاد مشکلاتی در زهکشی و هوادهی آن می شود.
بنابراین باید از استفاده از بستر دانه ریز که به راحتی متلاشی می شوند اجتناب کرد، زیرا می توانند مشکلات عمده ای را برای گیاه ایجاد نمایند.

10-پاک و استریل بودن بستر کشت

وقتی از محیط کشت غیر استریل و ناپاک استفاده م یشود، مشکل است که بتوان گیاهانی سالم و عاری از آفات و بیماری پرورش داد. یک محیط کشت تمیز و استریل بهترین راه برای به حداقل رساندن شیوع بیماری ها و آفات است.

11-ویژگ یهای شیمیایی بستر کشت در تامین عناصر غذایی

بیشتر مواد مغذی معدنی ضروری که گیاهان در گلخانه برای رشد سریع به آن نیاز دارند باید از طریق ریشه از محیط رشد جذب شوند. لذا خنثی بودن pH و یا داشتن pH در محدوده مجاز برای جذب موثر مواد غذایی لازم و ضروری است. از طرفی بیشتر مواد مغذی معدنی دارای یون های باردار الکتریکی هستند. یون های دارای بار مثبت کاتیون ها نام دارند که در جدول (1) اسامی آنها ذکر شده است. این کاتیون ها به سمت مکان های دارای بار منفی در محیط رشد جذب می شوند.

ظرفیت یک محیط رشد برای جذب این کاتیو نها به عنوان ظرفیت تبادل کاتیونی 1نامیده می شود و این یک ویژگی مهم در بستر کشت است. اجزای مختلف محیط به طور قابل توجهی در CEC خود متفاوت هستند، و بسترها از این نظر تفاوت دارند.

جدول 1- کاتیون های موجود در بستر کشت

12-سطح ویژه  (1SSA)

در یک بستر کشت هرچه اندازه ذرات کوچکتر و سطح ویژه آنها بیشتر باشد، آن بستر مناسب تر است. منظور از سطح ویژه در واقع مقدار مواد و یا عناصری است که می تواند روی سطح نگهداری شوند. قرارگیری صدها میلیارد میکروب و باکتری هایی مانند نیتروباکترو و نیتروزوموناس که در نیتریفیکاسیون نقش دارند هرچه تعداد آنها در سطح ذره بیشتر باشد بستر کشت غنی تر خواهد بود.

لذا فراهم آوردن شرایطی برای رشد ریز موجودات بستر کاشت نقش به سزایی در رشد گیاه خواهد داشت. یک بخش دشوار در مورد سطح ویژه رابطه آن با فضای خالی است؛ پرورش دهندگان هیدروپونیک هم از فضای خالی زیاد (که هوادهی ایجاد می کند) و هم از سطح ویژه سود می برند، اما هنگام استفاده از سنگدانه ها، این دو ویژگی معکوس هستند. سنگدانه های بزرگ فضای خالی بیشتری نسبت به حجم دارند اما سطح ویژه کمتری دارند و بالعکس. با این حال، در صورت استفاده از الیاف، فضای خالی و سطح ویژه می توانند همزمان وجود داشته باشند.