آبیاری ذرت

نیاز آبی محصول ذرت بسته به شرایط آب و هوایی، نوع خاک ، نرخ تبخیر و تعرق، منابع آبی موجود و نوع روش آبیاری ذرت از ۲_۱۵ بار متفاوت است. مطالعات علمی نشان می دهد میزان آب مورد نیاز ذرت در کشت اول در حدود ۸ هزار لیتر در هکتار است. که در مناطق گرم و خشک کشور به ۹_۱۰ هزار لیتر در هکتار هم می‌رسد.

آب مورد نیاز ذرت در کشت دوم نیز ۶۵۰۰ لیتر عنوان شده است.

این محصول نسبت به آب بسیار حساس بوده و اگر هر یک از مراحل رشد به ویژه مرحله ی بزرگ شدن شاخ و برگ ها و گل دهی و دانه بستن دچار تنش آبی شود ؛ بر کیفیت محصول نهایی تاثیر منفی خواهد گذاشت.

اهمیت آبیاری ذرت

• رشد رویشی: آب کافی برای رشد ریشه‌ها، ساقه‌ها و برگ‌های گیاه ضروری است.
• گرده افشانی: رطوبت مناسب خاک به گرده افشانی بهتر کمک می‌کند.
• توسعه دانه: در مراحل پایانی رشد، آب کافی برای پر شدن دانه‌ها و افزایش وزن آن‌ها ضروری است.

عوامل موثر بر میزان و زمان آبیاری

• نوع خاک: خاک‌های شنی آب را سریع‌تر از خاک‌های رسی از دست می‌دهند.
• آب و هوا: دما، رطوبت نسبی و میزان بارندگی بر نیاز آبی گیاه تاثیر می‌گذارند.
• مرحله رشد: در مراحل مختلف رشد، نیاز آبی گیاه متفاوت است.
• سیستم آبیاری: نوع سیستم آبیاری (قطره‌ای، بارانی، غرقابی) بر میزان و نحوه آبیاری تاثیر می‌گذارد.

نکات کلیدی در آبیاری ذرت

• آبیاری منظم: سعی کنید خاک را همیشه مرطوب نگه دارید، اما از خیس شدن بیش از حد خاک نیز خودداری کنید.
• آبیاری عمیق: آب باید به عمق خاک نفوذ کند تا ریشه‌ها به طور کامل آبیاری شوند.
• اجتناب از آبیاری سطحی: آبیاری سطحی باعث ایجاد پوسته روی خاک شده و تبخیر آب را افزایش می‌دهد.
• آبیاری در ساعات خنک روز: بهتر است آبیاری در ساعات خنک روز انجام شود تا از تبخیر آب جلوگیری شود.
• توجه به مرحله رشد: در مراحل اولیه رشد، آبیاری منظم و سبک انجام شود. در مراحل بعدی، با توجه به نیاز گیاه، میزان آبیاری افزایش یابد.

روش‌های آبیاری ذرت

• آبیاری قطره‌ای: این روش بهترین روش آبیاری ذرت است زیرا آب به صورت مستقیم به ریشه گیاه می‌رسد و از هدر رفتن آب جلوگیری می‌شود.
• آبیاری بارانی: این روش نیز مناسب است اما ممکن است باعث شسته شدن خاک و پراکندگی بیماری‌ها شود.
• آبیاری غرقابی: این روش قدیمی‌ترین روش آبیاری است و برای زمین‌های مسطح مناسب است.

علائم کمبود آب در ذرت

1. پژمردگی برگ‌ها
2. زرد شدن برگ‌ها
3. کاهش رشد گیاه
4. ریزش گل‌ها و دانه‌ها

علائم آبیاری بیش از حد

1. زرد شدن برگ‌های پایینی
2. پوسیدگی ریشه
3. رشد علف‌های هرز

برنامه آبیاری ذرت

یک برنامه آبیاری دقیق بر اساس شرایط آب و هوایی، نوع خاک و مرحله رشد گیاه تهیه کنید. بهتر است با کارشناسان کشاورزی مشورت کنید تا برنامه آبیاری مناسب برای مزرعه خود را تنظیم کنید.

فاکتورهای مهم در آبیاری ذرت

مسئله ای که هر کشاورز ذرت کار برای آبیاری ذرت با آن مواجه می شود این است که چه مقدار آب و کی مصرف کند. برای رسیدن به پاسخ اصولی باید چند فاکتور مهم را مدنظر قرار دهید.

شرایط اقلیمی منطقه

به هیچ وجه نقش اقلیم منطقه (دما، رطوبت، بارندگی و …) را در کشت ذرت دست کم نگیرید. در واقع کشاورز عزیز ذرت کار باید با دانستن نقش مهم اقلیم و شرایط رشدی ذرت بتواند مدیریت بهتری برای آبیاری مزرعه خود داشته باشد. از آنجاییکه در مناطق کشت ذرت دما هوا بالا است، قطعا بر شرایط آبیاری و نیاز آبی ذرت هم اثرگذار است.

هر چه دما هوا بالاتر و رطوبت منطقه نیز کم تر باشد میزان تبخیر و تعرق زیادتر بوده و در نتیجه اگر گیاه با تنش خشکی مواجه شود قطعا اثر منفی بر عملکرد ذرت خواهد داشت.

برای رسیدن به اینکه چه دور آبیاری برای مزرعه ذرت خودتان داشته باشید، باید بر اساس اطلاعات هواشناسی جهاد کشاورزی هر منطقه، اطلاعات زمان و میزان بارندگی و تغییرات آب و هوایی را داشته باشید و بر اساس آن فواصل آبیاری مزرعه ذرت را تنظیم کنید.

بسته به شرایط منطقه از زمان کاشت تا استقرار کامل بوته های ذرت آبیاری هر ۴ روز یکبار بوده و بعد از آن تا ظهور تاسل دور آبیاری به ۵ تا ۷ روز یکبار می رسد (بسته به دما ممکن است کم تر هم باشد).

از ظهور تاسل تا مراحل نهایی رشد نیز به دلیل افزایش دما در مناطق ذرت کاری هر ۵ تا ۶ روز یکبار باید آبیاری ذرت انجام شود. البته تاکید می کنیم که بسته به شرایط آب و هوایی منطقه دور آبیاری متفاوت است و برای همه مناطق یکسان نیست.

بافت خاک

در بحث آبیاری توجه به خاک مزرعه ذرت اهمیت ویژه ای دارد از این نظر که به دلیل تفاوت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ها در مزارع، میزان آبی که باید مصرف شود، همیشه یکسان نیست.

توجه کنید که هر چه خاک سبک تر باشد زودتر خشک شده و آب کمتری نیز در خود نگه می دارد پس نیاز به آبیاری بیش تر است. در خاک هایی که دارای بافت شنی هستند به دلیل سبک بودن بافت خاک، فواصل آبیاری برای ذرت کوتاه تر است اما در خاک های رسی فاصله آبیاری ها باید بیش تر باشد.   

مرحله رشدی

از مهم ترین فاکتورهای فیزیولوژیک که در هر مرحله رشدی بر میزان آبیاری ذرت اثرگذار است، تبخیر و تعرق (Evapotranspiration) است که بسته به اقلیم تغییر می کند و در بحث تعیین نیاز آبی نیز یک عامل کلیدی است.

کشاورزان عزیز می دانند که نیاز آبی ذرت در همه مراحل رشدی یکسان نیست و نباید بیش از نیاز یا کم تر از نیاز به مزرعه ذرت خود آب بدهند. از زمان کشت ذرت تا قبل از برداشت باید به نیاز آبی ذرت در هر مرحله رشدی دقت کنید.

با بزرگ شدن گیاهان فواصل آبیاری ذرت طولانی تر شده و میزان آب مصرفی کم تر می شود زیرا زیاد شدن رشد شاخه و برگ باعث سایه اندازی روی خاک شده و میزان تبخیر از سطح خاک کم تر می شود و نیاز به آبیاری کاهش می یابد. پس دقت کنید که دور آبیاری ذرت و میزان آب مصرفی در هر مرحله رشدی بخصوص در مراحل نهایی کاملا مدیریت شود.

تراکم کشت

یکی از فاکتورهای مهم در بررسی آبیاری ذرت، تعداد گیاه در مترمربع یا تراکم کشت است. البته بسته به نوع ذرت تراکم فرق دارد بطوریکه در ذرت علوفه ای تراکم کشت بیش تر از ذرت دانه ای است.

هر چه تراکم کشت ذرت بیش تر باشد به دلیل رقابت بوته ها بر سر آب و مواد غذایی و رشد بیش تر بیومس (حجم رشدی بوته)، نیاز آبی در هکتار بیش تر است. اگر مدیریت آبیاری در تراکم های بالا انجام نشود قطعا بسیاری از بوته ها را به دلیل تنش کم آبی از دست می دهید.  

رقم ذرت

ذرت دارای تنوع بالای فنوتیپی می‌باشد. ارقام ذرت از نظر شکل، بافت، رنگ دانه، اندازه بلال و ارتفاع بوته بسیار متفاوتند. به طوری که در برخی منابع از ارتفاع 60 سانتی‌متری تا 7 متری گزارش شده است. تنوع رنگ‌ها در طیف‌های سفید، زرد، نارنجی، قرمز، رنگین کمان و سیاه دیده می‌شود. برخی از ارقام ذرت مانند ذرت‌های سوئیت و سوپرسوئیت دارای آندوسپرمی با نشاسته‌ بالا بوده و که بافت نرم و دلپذیرتری دارند.

جدول متوسط مصرف آب ذرت (ETc*) بر اساس مرحله رشد برای ذرت 113 روزه: